Odpowiedź na to trudne pytanie powinnI znać nie tylko wychowawcy, nauczyciele, ale przede wszystkim rodzice dorastających dzieci. Nasz brak rzetelnej wiedzy nie powinien być dostatecznym usprawiedliwieniem i zrzuceniem odpowiedzialności na inne osoby.

Aby skutecznie działać i interweniować, powinniśmy być wyposażeni w niezbędne podstawy dotyczące przyczyn i skutków sięgania po narkotyki. Istnieje wiele prac naukowych, informatorów oraz broszur dotyczących problematyki narkomanii i uzależnień. To opracowanie ma na celu dostarczenie Państwu tylko niezbędnych informacji, ułatwiających odpowiedź na postawione w tytule pytanie. Jest wstępem i zachętą do lektury materiałów opracowanych przez profesjonalistów, którzy na co dzień pracują z osobami uzależnionymi od narkotyków. Dotyczy trzech zagadnień związanych z tematem:

• przyczyn, dla których dzieci i młodzież sięgają po narkotyki,
• sygnałów świadczących o kontakcie z narkotykiem,
• sposobów zapobiegania.

Z analizy dostępnych materiałów możemy wywnioskować, że istnieje wiele powodów, dla których dzieci i młodzież sięgają po środki uzależniające. Jednym z podstawowych, a zarazem najczęściej spotykanym powodem jest chęć poznania, na czym polega stan odurzenia. Wówczas po narkotyk, alkohol lub papieros sięgają w celu odurzania się i doznania przyjemnych wrażeń. Kolejnym powodem jest ciekawość i nuda. Dzieci i młodzież chcą poznać to, co zakazane, o czym się mówi w mediach, że szkodzi. Poszukują nowych podniet, przygód i doświadczeń. Tak wypełniają swój wolny czas, często samotnie spędzany w domu. Nuda też może stać się ważnym powodem, żeby "brać" i czymś się zająć.

Sama chęć zorganizowania i spróbowania zakazanego środka jest przygodą wartą zaryzykowania. Jednak najczęściej spotykanym i wskazywanym przez specjalistów powodem jest wpływ grupy rówieśniczej. Młody człowiek, z natury towarzyski, nie chce być sam poza grupą, więc robi to, co jej członkowie i przejmuje ich styl bycia. Wówczas nie wchodzi w grę przeciwstawienie się takiemu modelowi, który dla niego jest równoznaczny z brakiem akceptacji i odrzuceniem. Dla niego taka sytuacja jest zbyt trudna lub wręcz niemożliwa do przyjęcia.

Ucieczka od problemów wewnętrznych i zewnętrznych może być także dostatecznym powodem i motorem do sięgnięcia po coś, co zdaniem innych jest "lekarstwem na smutki i żale". Rzeczywistość pokazuje, że narkotyk nie rozwiązuje problemów, ale sprawia, iż wydają się odległe i mało ważne.

Niewielu z nas zdaje sobie sprawę z faktu, że sami jesteśmy przykładem negatywnych zachowań i zwyczajów tak chętnie naśladowanych przez dzieci i młodzież. Jeżeli sami sięgamy po alkohol, papierosy lub inne środki odurzające, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że nasze dziecko też ich przynajmniej spróbuje.

Na uwagę zasługują również "znaki" będące sygnałem do wszczęcia alarmu i podjęcia odpowiednich kroków. Istnieje kilka tzw. czerwonych sygnałów, które pozwalają nam na zorientowanie się czy dziecko ma kontakt z narkotykiem. Specjaliści dzielą je na kilka grup :

• zmiany w wyglądzie fizycznym,
• zmiany osobowości,
• zmiany w nawykach i aktywności,
• oprzyrządowanie oraz kolizje z prawem.

Co robić, aby dziecko nie sięgnęło po narkotyk i jak reagować, gdy zorientowaliśmy się, że nasze dziecko jest narkomanem?

POWINNIŚMY :

• Dążyć do tego, aby stworzyć dziecku dom, w którym czuje się bezpiecznie.
• Posiąść wiedzę na temat narkotyków.
• Negować używanie narkotyków.
• Być wzorem do naśladowania.
• Zachęcać dziecko do szczerych rozmów na wszystkie tematy.
• Ustalić zasady obowiązujące i przestrzegane przez domowników.
• Mobilizować dziecko do rozwijania swoich zainteresowań.
• Znać kolegów i koleżanki, z którymi spędza czas wolny od zajęć lekcyjnych.
• Mieć czas na wysłuchanie własnego dziecka.
• Wzbudzać w dziecku poczucie własnej wartości.
• Podjąć natychmiastową reakcję w przypadku zauważenia sygnałów świadczących o tym, że dziecko sięga po narkotyk.
• Ustalić tok postępowania podczas interwencji.
• Zebrać jak najwięcej informacji o przyczynach takiego zachowania.
• Zastosować środki przymusu i wzmożonej kontroli.
• Zgłosić się do pedagoga lub psychologa szkolnego, najbliższej poradni lub ośrodka zajmującego się uzależnieniami.

Symptomy

ZMIANY OSOBOWOŚCI:

• Chwilowe zmiany nastroju, skryty, nadwrażliwy, wybuchowy, wrogo nastawiony do otoczenia, nie okazujący jak dotychczas uczuć bliskim osobom narastający konflikt z rodzicami, lekceważy, łamie podstawowe obowiązki i zasady, nie rozmawia z rodzicami, zrywa kontakty z dotychczasowymi kolegami - koleżankami, dobiera nowe często starsze towarzystwo, brak dążeń do zdobywania wiedzy oraz kontynuacji dotychczasowych zainteresowań, ma niską samoocenę, nie wierzy we własne siły, pojawiają się notoryczne kłamstwa, spóźnia się do szkoły, coraz później wraca do domu, odczuwa lęki.
• ZMIANY W AKTYWNOŚCI I NAWYKACH przesiaduje godzinami w swoim pokoju, bez uprzedzenia nie wraca do domu na noc, znika na krótko z domu, zaniedbuje domowe obowiązki, ma bałagan w pokoju, odbiera dziwne telefony o różnych porach, ma wyraźny przypływ apetytu lub utraty łaknienia, śpi w dzień a zaczyna aktywne życie w nocy, znikają pewne wartościowe rzeczy z domu, stale coś chowa przed domownikami, używa przekleństw, niezrozumiałego języka, często wietrzy pokój, używa kadzideł i odświeżaczy powietrza, nie odrabia lekcji, wagaruje, narusza dyscyplinę szkolną, jest zawieszony w prawach ucznia, podczas przerw szuka ustronnych miejsc.

ZMIANY W WYGLĄDZIE FIZYCZNYM:

• Spadek ciężaru ciała, przeziębienia, grypy, bóle żołądka, złe samopoczucie rano, zahamowanie wzrostu, potężny przyrost masy mięśniowej, bulimia, nieregularne miesiączkowanie, niespójna bełkotliwa mowa, potok słów, okresy niepamięci, gorsza pamięć, napuchnięte, czerwone oczy, rozszerzone lub zwężone źrenice, zapalenie spojówek, katary, krwawienia z nosa, oddech z zapachem alkoholu (marihuany), nikotyny, kaszel, ślady po wstrzyknięciach, noszenie długich rękawów nawet w gorące dni, swędzenie i pieczenie skóry, nadmierna potliwość, zawroty głowy, chwiejny chód, niechlujny wygląd.

PRZYRZĄDY:

• fajki, dodatki do fajek, zamykane skrytki, bibułki do skrętów, okulary słoneczne, krople do oczu, leki przeciwbólowe.

KOLIZJE Z PRAWEM:

• napaść, włamanie, kradzież, przemoc.